Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới và ám ảnh trên toàn cầu. Nhiều nghiên cứu cho thấy những thay đổi trong lối sống đơn giản như chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế những thực phẩm gây ung thư, rèn luyện thể dục thể thao có thể ngăn ngừa đến 50% tất cả các bệnh ung thư. Điều này được chứng minh qua những chuyển biến sức khỏe tích cực của rất nhiều bệnh nhân qua việc thay đổi chế độ dinh dưỡng trong quá trình điều trị và đối phó với bệnh ung thư.

Trong bài viết này, Avanta Pharma cung cấp những thông tin cần biết về mối quan hệ giữa chế độ dinh dưỡng và ung thư.

Thực Phẩm Có Nguy Cơ Gây Ung Thư

Thực phẩm nuôi dưỡng và duy trì cuộc sống của chúng ta. Bên cạnh nhiều thực phẩm có lợi cho sức khỏe, các nghiên cứu đã khảo sát và chỉ ra một số thực phẩm có khả năng phát triển ung thư. Danh sách các thực phẩm gây ung thư bao gồm:

Đường và tinh bột

Thực phẩm chế biến nhiều đường và ít chất xơ và thiếu dinh dưỡng có liên quan đến nguy cơ ung thư cao.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng, chế độ ăn kiêng làm cho mức đường huyết tăng đột biến. Đây là nguyên nhân tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư như ung thư dạ dày, ung thư vú và ung thư đại trực tràng.

Một nghiên cứu trên 47.000 trưởng thành cho thấy, những người có chế dộ ăn nhiều carbs tinh chế có tỉ lệ mắc ung thư đường ruột cao gần gấp đôi những người ăn ít carbs tinh chế. Điều này có nghĩa là, mức đường huyết và insulin cao là yếu tố gây nguy cơ ung thư. Insulin đã được chứng minh có tác dụng kích thích sự phân chia tế bào, thúc đẩy sự phát triển và lan rộng các tế bào ung thư và khiến các tế bào đó khó tiêu diệt hơn.

Đây có thể là lý do tại sao những người mắc bệnh tiểu đường thường có nguy cơ mắc một số loại ung thư cao hơn so với những người khác. Ví dụ, nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, nguy cơ ung thư đại trực tràng của bạn cao hơn 22%.

Để bảo vệ bạn của cơn ác mộng mang tên ‘’ung thư’’ hãy hạn chế hoặc tránh các thực phẩm làm tăng nồng độ insulin bao gồm các thực phẩm gây ung thư chứa nhiều đường và carbs tinh chế.

Thịt đã qua chế biến

Theo đánh giá của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế ( IARC), thịt đã qua chế biến sẽ sinh ra chất gây ung thư.

Thông thường, thịt chế biến được xử lý để bảo quản hương vị bằng cách ướp qua muối, chất bảo quản, bao gồm: Xúc xích, giăm bông, thịt xông khói, thịt nguội… Các nghiên cứu đã quan sát và tìm thấy mối liên quan giữa việc tiêu thụ thịt chế biến và ung thư. Cụ thể, những người ăn một lượng lớn thịt chế biến có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng và tăng từ 20- 50% so với những người ăn ít hoặc không ăn những loại thực phẩm này.

Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra mối liên kết giữa việc tiêu thụ thịt đỏ ( thịt bò, thịt heo, thịt cừu, thịt trâu…) và tỉ lệ gia tăng ung thư. Để bảo vệ sức khỏe toàn diện, tốt nhất bạn nên bạn chế các thực phẩm gây ung thư đã qua chế biến như thịt nguội, xúc xích, lạp xưởng, thịt đóng hộp…

Thức ăn chế biến quá chín

‘’ Ăn chín uống sôi’’ là tiêu chí bảo vệ sức khỏe hàng đầu mà mọi người đều áp dụng trong các bữa ăn hằng ngày. Tuy nhiên, nấu một số thực phẩm ở nhiệt độ cao như nướng, xào, chiên, quay… có thể vô tình tạo ra các hợp chất có hại như các sản phẩm cuối glycation (AGEs) hoặc amin dị vòng (HA). Sự tích tụ quá mức của các hợp chất có hại này có thể gây viêm và là nguồn cơn gây nên nhiều bệnh khác, trong đó có ung thư.

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, hạn chế ăn các thực phẩm gây ung thư như thịt đỏ, trứng chiên, bơ, phô mai, mayonnaise, dầu và các loại hạt… Vì các loại thực phẩm này giàu chất béo và protein, dễ cháy khi nướng, chiên và sinh ra các hợp chất có hại. Thay vào đó, bạn hãy chọn các phương pháp nấu ăn nhẹ nhàng như nấu, hấp, hầm, luộc.

Sữa

Sữa là thực phẩm giàu dinh dưỡng, cung cấp nhiều canxi và protein cho cơ thể. Tuy nhiên một số nghiên cứu quan sát chỉ ra rằng, tiêu thụ sữa cao có thể làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới.

Một nghiên cứu đã theo dõi gần 4,000 đàn ông bị ung thư tuyến tiền liệt cho thấy, lượng sữa nguyên chất tăng cao làm tăng nguy cơ tiến triển ung thư và tỉ lệ tử vong cao.

Các lý thuyết cho thấy, kết quả này là do sự gia tăng lượng canxi- yếu tố tăng trưởng giống như insulin hoặc hormone estrogen từ những con bò đang mang thai, tất cả đều có liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt. Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định nguyên nhân và kết quả, nhưng phòng ngừa vẫn có ý nghĩa hơn rất nhiều để bạn bảo vệ cơ thể khỏi ung thư tốt nhất.

Thừa cân hoặc béo phì có liên quan đến tăng nguy cơ ung thư

Cùng với hút thuốc và nhiễm trùng, béo phì cũng là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây ung thư trên toàn thế giới. Theo nghiên cứu, thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc 13 loại ung thư khác nhau bao gồm ung thư thực quản, địa tràng, tuyến tụy, thận cũng như ung thư vú ở phụ nữ sau mãn kinh.

Béo phì có thể làm tăng nguy cơ ung thư theo ba cách cơ bản:

– Mỡ thừa trong cơ thể có thể góp phần kháng insulin, do đó các tế bào trong cơ thể không thể hấp thụ glucose đúng cách làm các tế bào phân chia nhanh hơn.

– Các tế bào mỡ góp phần làm tăng nồng độ estrogen trong cơ thể, do đó làm tăng nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng ở phụ nữ sau mãn kinh. Nhưng tin tốt là, nếu bạn thực hiện chế độ giảm cần có thể làm giảm nguy cơ ung thư.

– Những người béo phì có nồng độ cytokine gây viêm trong máu cao hơn. Điều này có thể gây viêm mãn tính và khuyến khích các tế bào phân chia nhanh hơn.

Một Số Loại Thực Phẩm Chứa Đặc Tính Chống Ung Thư

Không có siêu thực phẩm duy nhất nào có thể ngăn ngừa ung thư. Tuy nhiên có một phương pháp ăn uống khoa học, kết hợp những siêu thực phẩm khác nhau sẽ mang lại lợi ích chống ung thư toàn diện.

Các nhà khoa học ước tính rằng, chế độ ăn uống tối ưu có thể giảm đến 70% nguy cơ mắc bệnh ung thư và cũng có khả năng chữa bệnh ung thư hiệu quả. Một số loại thực phẩm nhất định có thể chống lại ung thư bằng cách ngăn chặn các mạch máu nuôi ung thư trong quá trình chống tạo mạch. Tuy nhiên, hiệu quả của các loại thực phẩm là khác nhau, còn tùy thuộc vào cách chúng được trồng, cách chế biến, lưu trữ và nấu chín.Một số nhóm siêu thực phẩm chống ung thư bao gồm:

Rau

Các nghiên cứu chỉ ra, việc tiêu thụ nhiều rau quả sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư.

Ví dụ như bông cải xanh, súp lơ, bắp cải… có chứa hợp chất sulforaphane – được chứng minh có tác dụng làm giảm kích thước khối u. Các loại rau khác như cà chua, cà rốt rất hữu ích cho việc giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, dạ dày và phổi.

Trái cây

Tương tự như rau, trái cây có chứa chất chống oxy hóa và các chất phytochemical khác có thể giúp ngăn ngừa ung thư.

Nghiên cứu đánh giá, nếu bạn ăn ít nhất 3 phần trái cây cam, quýt, chanh, bưởi mỗi tuần có thể giảm 28% nguy cơ ung thư dạ dày.

Hạt lanh

Hạt lanh là siêu thực phẩm có tác dụng bảo vệ chống lại một số bệnh ung thư và thậm chí làm giảm sự lây lan các tế bào ung thư.

Một nghiên cứu cho thấy, những người đàn ông bị ung thư tuyến tiền liệt dùng 30 gram hạt lanh hàng ngày có thể làm chậm sự phát triển và lây lan các tế bào ung thư hơn những người không sử dụng. Kết quả cũng được tìm thấy tương tự ở phụ nữ bị ung thư vú.

Một số gia vị

Một số nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật phát hiện rằng, quế có đặc tính chống ung thư và ngăn chặn các tế bào ung thư lây lan.

Ngoài ra, trong củ nghệ có chất curcumin giúp chống ung thư hiệu quả. Một nghiên cứu lên nhóm người bị ung thư đại tràng ở Mỹ năm 2018 cho thấy, bổ sung 4 gram chất curcumin mỗi ngày giúp các bệnh nhân ung thư giảm 40% các tổn thương do ung thư đại tràng.

Các loại đậu

Các loại đậu là nguồn chứa nhiều chất xơ có thể bảo vệ bạn chống lại ung thư đại trực tràng cao hơn.

Theo nghiên cứu trên hơn 3.500 người, những người ăn nhiều cây họ đậu làm giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư nhất định.

Quả hạch

Ăn các loại hạt thường xuyên cũng là một cách phòng ngừa ung thư hiệu quả. Một số loại hạt giàu chất xơ và chất chống oxy hóa có khả năng giảm viêm và ngừa ung thư.

Dầu ô liu

Nhiều nghiên cứu chỉ ra mối liên kết giữa dầu ô liu và việc giảm nguy cơ ung thư. Những người tiêu thụ dầu ô liu cao có nguy cơ mắc bệnh ung thư thấp hơn 42% so với những người ít hoặc không tiêu thụ.

Tỏi

Tỏi chứa allicin, một hợp chất được chứng minh có đặc tính chống ung thư trong các nghiên cứu trên ống nghiệm. Các nghiên cứu khác còn tìm thấy mối liên quan giữa việc tiêu thụ tỏi có thể làm giảm nguy cơ mắc ung thư dạ dày và ung thư tuyến tiền liệt.

Chế độ ăn uống giàu thực vật giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư

Nhiều nghiên cứu phát hiện ra những người có chế độ ăn chay giảm nguy cơ phát triển bệnh ung thư hoặc tử vong do ung thư. Tuy nhiên, những kết quả này dựa trên các nghiên cứu quan sát, chưa xác định lý do cụ thể. Có khả năng người ăn chay ăn nhiều rau quả trái cây, ngũ cốc và không ăn các loại thịt, do đó giảm nguy cơ mắc ung thư.

Suy dinh dưỡng, mệt mỏi, mất cơ là những biểu hiện phổ biến ở những người mắc ung thư và tác động tiêu cực đến sức khỏe và sự sống. Mặc dù không có chế độ ăn kiêng nào chứng minh chữa được ung thư, nhưng dinh dưỡng hợp lý là yếu tố quan trọng để hỗ trợ quá trình điều trị ung thư diễn ra thuận lợi và hiệu quả, đồng thời giảm thiểu các triệu chứng khó chịu và cải thiện chất lượng cuộc sống. Đó là điều hết sức quan trọng và cần thiết để tuân thủ theo chế độ ăn uống lành mạnh cho bệnh nhân ung thư, bao gồm: Protein nạc, trái cây, rau và ngũ cốc, chất béo lành mạnh cũng như hạn chế ăn các thực phẩm gây ung thư như: Thực phẩm nhiều đường, carbs tinh chế, caffeine, muối, thực phẩm chế biến…

Tuy nhiên, tác dụng phụ khi điều trị ung thư đôi khi có thể gây khó khăn trong việc ăn uống, chúng có thể gây cho bạn sự chán ăn, buồn nôn, tiêu chảy, táo bón, khó ăn, khó nuốt… Lúc này có thể bạn cần cung cấp một số dưỡng chất cần thiết để đảm bảo sức khỏe, đó là lý do các bác sĩ khuyên dùng thêm thực phẩm bảo vệ sức khỏe dạng viên. Ngoài việc cung cấp đủ dinh dưỡng cho bạn trong quá trình điều trị khó khăn, có nhiều hợp chất bổ sung làm giảm tác dụng phụ và ngăn chặn sự phát triển của ung thư.

Tài liệu tham khảo tại Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia ( NCBI) thuộc Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ /www.ncbi.nlm.nih.gov/